سازنـدهـای کـپـه داغ

 (اقتباس از کتاب زمین شناسی کپه داغ ، عباس افشار حرب)

سازندهای پالئوزوئیک

1 – سازند قلی : نام آن از دهکده قلی در جنوب بجنورد گرفته شده است و از سنگهای آتشفشانی آهکی ، ماسه ای و شیل تشکیل شده است . مرز بالایی و پایینی این سازند مشخص نیست و به طور کلی سن آن را اردویسین در نظر گرفته اند ( افشار حرب 1977)

2 – سازند نیور :  در جنوب شرق ازبک کوه در شرق ایران قرار دارد و ضخامت آن 446 متر و از آهکهای مرجانی با میان لایه های دولومیت تشکیل شده است. قاعده این سازند را بخش دولومیتی تشکیل می دهد . سن آن سیلورین و بین سازند های شیر گشت و پادها قرار دارد .

3 – سازند پادها : این سازند از سیلتستون ، شیل ، ماسه سنگ کوارتزیتی قرمز ، دولومیت  ژیپس و آهک با فسیل براکیوپوداومرجانها تشکیل شده است که در نهایت به سنگ تبخیری چون ژیپس ودولویت ختم می شود . این سازند در نواحی جاجرم و رباط قره بیل گسترش دارد و سن آن دونین زیرین است.

4 – سازند خوش ییلاق : در رباط قره بیل از آهک حاوی براکیوپودها ، مرجان ، تانتاکولیت و به طور کمیاب فسیل تریلوبیت همراه با رسوبات شیل تشکیل شده است که زیر آهکهای کربونیفر زیرین قرار می گیرد .

در کپه داغ کربونیفر زیرین معادل آهک مبارک در نظر گرفته شده است و در نواحی جاجرم و کوه اوزوم گسترش دارد . رسوبات پرمین در کپه داغ فقط در کوه اوزوم گزارش شده است که از رسوبات قهوه ای تیره رنگ آهن دار حاوی گرهکهای فراوان آهک بوجود آمده است.

 

سازندهای مزوزوئیک

1 – سازند آق دربند : این سازند در شمال شرق مشهد قرار دارد که از آهک ، ماسه سنگ ، توفهای آذرآواری  و شیل توفی کنگلومرا ، ماسه سنگ و شیل زغالدار تشکیل شده است و روی واحد سنگی پرمو - تریاس قرار گرفته است . سن آن را تریاس بالایی می دانند و مرز بالایی آن به صورت ناپیوستگی نا هم شیب زیر سازند کشف رود قرار می گیرد .

2 – سازند کشف رود : نام آن از رودخانه کشف رود واقع در جنوب شرق کپه داغ گرفته شده است و سن آن ژوراسیک میانی است . این سازند از کنگلومرا ، ماسه سنگ ، شیل با فسیل دو کفه ای سپورونیا تشکیل شده است .

3 – سازند باش کلاته : مقطع تیپ آن در نزدیکی دهکده باش کلاته در غرب بجنورد است. این سازند از سنگهای سبز زیتونی دریایی تشکیل شده است . سن آن ژوراسیک میانی است .