روند کلی کپه داغ در امتداد شمال غرب - جنوب شرق و به موازات گسل عشق آباد با روند

این حوضه در شمال شرق ایران و قسمتهایی از ترکمنستان و شمال افغانستان قرار دارد. نام آن کپت داغ و از نوشته های زمین شناسان روسی گرفته شده است. بر اثر تصادم مابین دو پلیت ایران و توران این زون به صورت باریکه طویلی در شمال خراسان و ادامه آن در ترکمنستان بوجود آمده- است که بخش جنوبی آن به بینالود ختم می شود . حوضه کپه داغ با وسعتی حدود 55000 کیلومتر مربع در محدوده 30  35 تا 15 38 عرض شمالی و 00 54 تا 13 61 طول شرقی واقع شده است و تقریبا برابر 3 / 3 درصد از مساحت کل ایران را شامل می شود. (شکل 1 )

کپه داغ ایران منطقه ای کوهستانی است با دو رشته کوه موازی که کوههای کپه داغ و هزار مسجد در شمال و کوههای گلستان ، آلاداغ و بینالود در جنوب منطقه قرار گرفته اند و دشت های مشهد ، قوچان ، شیروان ، بجنورد و گرگان در بین این دو رشته کوه قرار گرفته اند . (منابع 1 و 2 )

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 مـی باشـد کـه فـرو رفـتـگی کـشـف رود را بـا هـمـان روند به وجـود آورده اسـت ( نبوی 1355 ).   در شمال آن پلیت توران قرار دارد که گسل عشق آباد در ترکمنستان جدا کننده این منطقه از پلیت توران می باشد ( نبوی 1355 ) . مرز جنوبی آن به بینالود و مرز شرقی آن به گسل هریرود در افغانستان محدود می شود . مرز غربی آن با واحد گرگان – رشت نامشخص می باشد زیرا زون تدریجی بین این دو هنوز مشخص نشده است و بنابر مطالعات افشار حرب (1979 ) امتداد جاده گنبد – بجنورد را می توان تقریبا حد حوضه کپه داغ با البرز شرقی در نظر گرفت که در نقشه تکتونیک شرکت ملی نفت ایران (1978 ) بدان اشاره شده است . ( منابع 1 و 2 و 6 )

در تقسیم بندی زمین شناسی ایران ، اشتوکلین (1968 ) و روتنر (1983 ) ، کوههای کپه داغ در ایران را کلا در ارتباط با پی سنگ هرسی نین توران فرض نموده اند و در این راستا به بیرون زدگی- های دگرگونی آق دربند اشاره می کنند ولی افتخار نژاد با اشاره به بیرون زدگی های رخساره ی پالئوزوئیک بخش جنوب و جنوب غربی کپه داغ ، این زون را دنباله پلاتفرم آفریقا – عربستان تصور می نمایند (افتخار نژاد – بهروزی 1359 ) . از خصوصیات مهم این حوضه این است که بر خلاف مناطق مجاور (البرز شرقی ) فاقد سنگهای ولکانیکی و فعالیت های پلوتونیکی دوران سنوزوئیک است تنها در مرز جنوبی در منطقه کوههای آلا داغ و در طول گسل شرقی – غربی، مقداری فوران بازالتی که به چین خوردگی پلیوسن مربوط است دیده می شود . (منابع 1 و 6 )

در حوضه کپه داغ حرکات کوهزایی خیلی به ندرت اتفاق افتاده است و مهمترین حرکت کوهزایی مربـوط به اواخر مـیوسن است بقیه حرکـات تاثیر گذار در حوضه از نوع خشکی زایی بوده است . به نظر افشار حرب (1373 ) از کامبرین تا عهد حاضر پنج فاز کوهزایی و هفده فاز خشکی زایی در منطقه روی داده است .

فازهای کوهزایی عبارتند از:

1 – کوهزایی اتریشین (در حد کرتاسه زیرین و فوقانی)

2 – کوهزایی ساب هرسی نین  (سنو مانین – تورونین )

3 – کوهزایی لارامید ( کرتاسه – ترسیر )

4 – کوهزایی آتیکن (میوسن )

5 – کوهزایی پاسادنین ( میوسن )

دگر شیبی زاویه ای فقط در بدو تشکیل این حوضه بین تریاس و رسوبات جوانتر از آن وجود دارد. در پی سنگ این منطقه چهار گسل اصلی تشخیص داده شده که پیش از ژوراسیک فعال بوده اند و بعدها در طی حرکات کمپرسیونی به گسل معکوس تغیر وضعیت داده اند . بطور کلی دو گروه اصلی گسل ، در این منطقه توسط افشار حرب

 (1979 – 1969 )  معرفی شده است :

1 – دسته اول گسل هایی که در اثر حرکات قائم پی سنگ ایجاد شده اند و در خشکی زایی و رسوب گذاری منطقه نقش داشته اند که نیمه شرقی منطقه را به هفت بلوک تقسیم کرده اند . اولین گسل از این گروه در اواخر ژوراسیک و آخرین گسل در اواخر آلبین فعال بوده است. این گسل ها با بوجود آمدن سـاختمانهایی  مثل گـرابن و هـورست در تغـییر رخساره واحدهای سنگی و نبود رسوبی نقش داشته اند که شش گسل آن روند غربی – جنوب غربی و شرقی – شمال شرقی دارند که به تدریج به سوی مرکز روند شرقی – غربی می یابند .

2 – دسته دوم گسل هایی که به صورت روراندگی در فـازهای کـوهزایی و به طـور هـمزمان با چین خوردگی های شدید آلپ پایانی در اثر حرکات پی سنگ ، فعال شده و هنوز هم فعالیت دارند .

گسل های بعد از فاز کوهزایی به صورت امتداد لغز بوده و شیب نزدیک به قائم دارند . از گسل های مهم منطقه کپه داغ می توان گسل های کرخود ، تکل کوه ، مراوه تپه ، قلی و جاجرم را نام برد که در شکل (2) مـشاهده می شـود و باعـث به وجود آمـدن هورست و گرابن در این مناطق شده است . 

 

کلیات

ایران از جمله کشورهای جنوب غربی آسیا می باشد و دارای آب و هوای متنوع در قسمتهای مختلف خود است. از لحاظ زمین شناسی نیز ایران از صفحه های متنوعی تشکیل شده که دارای روابط مختلفی بین خود می باشد که همین روابط باعث ایجاد مورفولوژی های گوناگون در سطح زمین می شود. یکی از این زونها ، زون کپه داغ می باشد که توسط زمین شناسان مختلفی از جمله اشتوکلین ، مدنی ، و..... معرفی شده است. این زون که در منتهی الیه شمال شرق ایران قرار دارد منطقه ای کوهستانی است و شامل دو رشته شمالی و جنوبی می باشد که در اثر آخرین فازهای آلپی در شمال ایران شکل گرفته است.        

به منـظور شنـاخت بهتر و درک کاملتر از اوضاع و تاریخچه این قسمت از کشورمان که تحت تاثیر تنش های فشارشی و کششی زمانهای گذشته قرار داشته و هم اکنون نیز قرار دارد. بررسی های صحرایی مختصری در طی سه روز به همراه استاد ارجمند جناب آقای دکتر عبدالمجید موسوی نیا  - یک روز در منطقه مزدوران و دو روز در منطقه تبارک آباد -  انجام گرفت  و سازندهای مختلف آن مورد بررسی قرار گرفت و این گزارش چکیده ای از همان بررسی ها است. بدین ترتیب ابتدا تاریخچه و خلاصه ای از اتفاقات رویداده در زمانهای گذشته را بررسی کرده و سپس به معرفی و تفسیر سازندهای مورد مطالعه می پردازیم.

 

 

 

 

 

 

خلاصه ای از مطالعات قبلی انجام شده در ناحیه کپه داغ

1 – برای اولین بار در سال 1937 ، ریوز (Reeves) و بویی (Buie ) از شرکت ملی نفت ایران ، مطالعات مقدماتی در دشـت سرخس انجام داده و نقشه زمین شناسی با مقیاس کوچکی از ناحیه تهیه نمودند.

2 – در سال 1352 ، گلداشمیت و فخرایی از شرکت ملی نفت ایران یک نقشه زمین شناسی مقدماتی از ناحیه سرخس تهیه نمودند.

3 – در سال 1961 ، انصاری و افشار حرب چینه شناسی ناحیه سرخس را به طور دقیق مورد مطالعه قرار دادند و برای اولین بار سازندهای زمین شناسی ناحیه را نامگذاری کردند.

4 – در سال 1962 افشار حرب نقشه زمین شناسی دقیق از تاقدیس خانگیران تهیه نمود

5 -  مطالعات کلانتری در سال 1969 بر روی فرامینیفرهای ژوراسیک میانی – کرتاسه و چینه- شناسی کپه داغ

6 – مطالعات مهاجر در سال 1355 بر روی مخازن گازی ، ژوراسیک فوقانی و کرتاسه تحتانی در میدان گازی خانگیران  واقع در دشت سرخس

7 – مطالعات مدنی(1977 )بر روی رسوبات ژوراسیک تحتانی تا میانی سازند کشف رود

8 – مطالعات افشار حرب (1979 )بر روی چینه شناسی و پتانسیل نفت زایی حوضه کپه داغ

9 – مطالعه موسوی حرمی( 1365 )بر روی سازند شوریجه در شرق حوضه کپه داغ و نیز رسوبات ژوراسیک فوقانی در جنوب شرق آق دربند

10 – آقا نباتی و شهرابی در سال 1987 طی گزارشی اعلام نمودند که در بخش باختری مشهد ، سازند کشف رود ، گاهی روی گرانیت و گاهی بر روی سنگهای قدری دگرگون شده سازند شمشک قرار می گیرد.

11 – مطالعات لاسمی (1368) بر روی پترولوژی و پترو گرافی  و محیط رسوبی سازندمزدوران

12 – مطالعه آدابی (1369 )بر روی ایزوتوپ کربن و اکسیژن و عناصر فرعی ، سنگهای آهکی سازند مزدوران واقع در شرقی ترین بخش حوضه کپه داغ

13 – ک. سید امامی و م. علوی نائینی در سال 1990 طی مقاله ای موقعیت سازندهای باژوسین در ایران را نشان داده و طی آن سازند کشـف رود را معـادل سازندهای دلیچای و پروده در نظر گرفتـه اند.

14 – مطالعات افتخار نژاد و بهروزی (1991 )بر روی اهمیت ژئودینامیک افیولیت ها و سنگهای پالئوزوئیک پایانی در شمال شرق ایران و .........

تمیز کردن به وسیله بخار

جهت تمیز کردن رسوبات سخت هیدرولیکی (مانند مواد نفتی) از این روش استفاده می شود؛ بدین ترتیب که دسته تیوب را در محلی مطمئن و ایمن قرار داده و با وسیله ی مناسبی مانند چادر برزنتی یا ورق یا هر وسیله ی دیگر آن را پوشانده و لوله ی بخار را در آن محل باز می کنند تا دسته تیوب برای چندین ساعت در میان بخار قرار گیرد و گرم شود. در نتیجه ی این عمل رسوبات سخت نرم شده و سپس به وسیله جت بخار از داخل و خارج تیوبها خارج می گردند.

 

 

 

 

 

 

شکل 2: شستشوی سطوح خارجی مبدل و دسته تیوبها با جت آب

 

هوای فشرده

            از این روش برای خارج کردن نهایی رسوبات و مواد زائد یا آبهای اضافی باقیمانده از روشهای دیگر استفاده می شود.

 

بازرسی فنی مبدل های حرارتی

            وقتی که دسته تیوب از پوسته خارج شد و مطابق روش های ذکر شده کاملاً از رسوبات و کثافات تمیز گردید و همچنین سایر قطعات مبدل مانند پانل و سرپوشها و داخل پوسته نیز تمیز و شن پاشی شدند، قسمت های مختلف مبدل به وسیله ی بازرسان فنی بازرسی می شوند و تمام قطعات تمیز شده از نظر خوردگی، سائیدگی، آبله ای بودن (Pitting)، ترک در بدنه ی پوسته یا در جوش درزهای داخل و خارج نازل های پوسته، معیوب بودن، ضخامت تیوبها و لق بودن آنها – بیرون آوردن تعدادی از تیوبها جهت بازرسی، بررسی وضعیت محل نشستن لائی ها و ... مورد مطالعه و بررسی های دقیق قرار گرفته و در نهایت دستور تعمیر جزئی یا کلی و یا تعویض قطعات از جمله تعویض تمام تیوبها به وسیله بازرسان فنی داده خواهد شد.

شستشوی شیمیایی

در چند سال اخیر قدم های بزرگی برای تمیز کردن مبدل های حرارتی با مواد شیمیایی مختلف برداشته شده که روش باصرفه ای نیز می باشد. در این روش رسوبات مختلف به وسیله ی مواد مناسب شستشو و بیرون رانده می شوند. ترکیبات و مقدار محلول های شیمیایی مختلف و زمان شستشو با توجهبه نوع رسوبات و جنس تیوبها تعیین می گردند. از جمله مواد شیمیایی و محلول هایی که برای شستشوی مبدلها به کار می روند می توان به انواع بازدارنده های شیمیایی و مواد رسوب اشاره کرد.

 

شستشو با جت آبی

یکی از روش های تمیزکاری و شستشوی سطوح داخلی و خارجی تیوبهای مبدل های حرارتی است. امروزه سیستم های پیشرفته کامپیوتری برای این نوع شستشو طراحی و ساخته شده اند. تکنیسین، تعمیرات گام (فاصله مرکز تا مرکز دو تیوب مجاور هم) و چگونگی آرایش تیوبها برای کامپیوتر تعریف می کند و روبات به طور کاملاً خودکار نازل واترجت را به ترتیب و با زمان کافی مقابل تک تک تیوبها قرار می دهد و تمامی تیوبها تمیز می شوند

 

شن پاشی

            از این روش به ندرت برای تمیز کردن دسته تیوبها استفاده می شود، زیرا امکان صدمه دیدن تیوبها وجود دارد، اما در مورد قسمتها و اجزاء دیگر مانند چانل، سرپوشها و پوسته مبدل روش بسیار مناسبی است.

 

مته زدن یا دریلینگ

دریلینگ روش مؤثری برای باز کردن تیوبهای مسدود شده یا خارج کردن رسوبات سخت از داخل تیوبها است. مته ضمن چرخیدن در داخل تیوب رسوبات را می تراشد (شکل 3) و در برخی از انواع آن آب پرفشار نیز از وسط مته بیرون می زند و مواد زائد را به خارج می راند.

همچنین با بستن برسهای مخصوص به این ابزار می توان عملیات تمیزکاری را نیز انجام داد.

 

سیرکولاسیون سیال داغ

در صورت عبور دادن نفت داغ با سرعت زیاد می توان لجن و برخی از رسوبات را از تیوبها خارج نمود. آب داغ نیز قادر است برخی از رسوبات نمک دار را در خود حل و سطوح انتقال حرارت را تمیز کند.

میله یا سیخ کردن

            در این روش به وسیله داخل کردن یک میل گرد متناسب با قطر تیوب به داخل آن می توان عمل تمیزکاری را انجام داد.

 

قبل از هرگونه اقدام در جهت پیاده کردن اجزاء دستگاه از جمله مبدل حرارتی

باید اقدامات زیر توسط مسئولین مربوطه انجام گیرند:

1-  اگر قـرار اسـت قسـمتهای دیگر واحد صنعتی به کار خود ادامه دهند باید دستگاه را بای پس (By-Pass) کرد؛

2-  محتویات ظروف، خالی و اگر آغشته به مواد نفتی و آتش زا هستند به وسیله بخار شستشو و بیرون فرستاده شوند.

3-  دستگاه مورد تعـمیر را باید به وسـیله ی صفـحات مسدودکننده از بقیه دستگاهها و سرویسهای لوله کشی جدا کرد.

4-  اگر احتمال وجود گاز در دستگاه می رود باید دستگاه، تست گاز شود.

 

 

 

 

بیرون آوردن دسته تیوبها:

دسته تیوب را معمولاً به وسیله کشیدن آن از طرف صفحه تیوب ساکن یا به وسیله ی فشار دادن از طرف صفحه تیوب شناور یا ترکیبی از این دو روش از پوسته ی مبدل حرارتی بیرون می کشند .

معمولاً در صفحه تیوب ثابت مبدل های حرارتی 2 عدد سوراخ رزوه دار برای نصب حلقه ی فولای پیچ شونده در آن جهت بیرون کشیدن دسته تیوب از پوسته تعبیه شده است.

پس از پیچاندن و نصب این حلقه ها در سوراخ های رزوه دار قلابهای وسیله ای که باید دسته تیوب را بیرون بکشد در آنها انداخته و شروع به بیرون کشیدن دسته تیوب از داخل پوسته می کنیم. وقتی دسته تیوب به اندازه کافی بیرون کشیده شد، برای نگهداری وزن آن و افقی نگه داشتن دسته تیوب از جرثقیل استفاده می شود. به هنگام بیرون کشیدن و حمل و جابه جایی دسته تیوبها باید جهت جلوگیری از صدمه دیدن تیوبها یا بافلها نهایت دقت را به عمل آورد.

 

 

 

 

 

 

 

تمیز کردن مبدل های حرارتی

در مبدل های حرارتی با گذشت زمان و پس از مدتی کارکرد لایه های نازک رسوب سطوح انتقال حرارت را می پوشانند و با ایجاد یک مقاومت حرارتی راندمان و میزان انتقال حرارت در مبدل را کاهش می دهـند. آب هـای سخت و برخی از نمک های محلول در آب با افزایش درجه حرارت رسوب تشکیل می دهند. سیالات آلی (مانند مواد نفتی) در درجه حرارت های بالا تجزیه شده و یک ماده سخت نظیر ذغال کک به وجود می آورند. امروزه روش های مختلفی زیر برای تمیز کردن مبدل ها وجود دارند

گرم کردن آب با استفاده از روش های خورشیدی غیرفعال

تقریباً همه ی ما در زندگی روزمره به آب گرم شده توسط انرژی خورشیدی بر خورده ایم. تا به حال چند بار شیلنگ آب را باز کرده اید و با آب بسیار داغ درون آن مواجه شده اید؟ خورشید بدون توجه به تمـایل شـما آب درون شیـلنگ را گـرم می کند. سیستم های گرمکن آب خورشیدی غیر فعال از قدیمی ترین و رایج ترین انواع موجود در بازار می باشند. هم اکنون تعداد بسیار زیادی از این سیستم ها بر سقف منازل نصب شده اند. مدل های امروزی سیستم های خورشیدی غیر فعال تفاوت زیادی با مدل های اولیه خود ندارند. همه ی آنها دارای مخازن نگهداری آب هستند که در یک قوطی قرار داده می شوند. یک سمت این قوطی با شیشه پوشانده شده و رو به جنوب قرار داده می شود. این سیستم ها هیچگونه قطعه متحرکی نداشته و چیزی در آنها وجود ندارد که در اثر گذشت زمان خراب شود. علاوه بر این، نیاز به هیچگونه سوختی ندارند و آلودگی ایجاد نمی کنند. سیستم های خورشیدی غیر فعال امروزه به نام های مختلفی در بازار وجود دارند: PSWH و ICS.

PSWH های امروزی معمولاً دارای مخازن 40 گالنی هستند که یک سمت قاب بیرونی آنها با شیشه پوشانده شده است. این مخازن با رنگ های سیاه مقاوم در برابر دماهای بالا پوشانده می شوند. قاب بیرونی نیز برای جلوگیری از اتلاف انرژی عایق کاری می گردد که البته کیفیت عایق کاری بستگی به شرایط آب و هوایی محل استقرار سیستم دارد. اندازه ی قاب بیرونی باید برای قرار دادن مخزن کفایت کند و به اندازه ای نیز بزرگ باشد که بهره خورشیدی مناسبی دریافت کند. میزان متوسط معادل یک فوت مربع (1/0 متر مربع) سطح شیشه بیرونی برای هر 2 گالن آب درون مخزن است و برای یک مخزن چهل گالنی می توان از شیشه های دو جداره ی (76* 34) درهای گلخانه ها استفاده نمود. گرمکنهای خورشیدی دارای یک ورودی و خروجی برای جریان آب هستند. ورودی آب سرد توسط یک تکه لوله پلاستیکی در درون مخزن به قسمتهای پایینی آن هدایت می شود تا آب سرد در موقعیت صحیح وارد مخزن به قسمتهای پایینی آن هدایت می شود تا آب سرد در موقعیت صحیح وارد مخزن گردد. خروجی آب گرم نیز آب را از سطوح بالایی مخزن که دارای آب گرم تر است، برمی دارد. توجه داشته باشید که یک مخزن 40 گالنی پر از آب بیش از 350 پاوند (حدود 170 کیلوگرم) وزن دارد و زمانی که وزن قاب بیرونی و شیشه ها را هم به آن اضافه کنیم متوجه می شویم که بهترین مکان برای نصب این سیستمها روی زمین است. مکانی که برای استقرار این سیستمها در نظر می گیرید بایددر بین ساعات 9 صبح تا 4 عصر (حداقل) در زیر تابش آفتاب باشد.

• فاصله فرهنگی

فاصله فرهنگی که به تفاوت فرهنگ کشورها برمی گردد به عاملی برای کسب سود در بازار جهانی تبدیل شده است مانند عوامل دیگری چون قیمت – کیفیت و... به عبارت دیگر استفاده IT در جهانی سازی خرید کسب و کار وقتی که خرید و فروشنده دارای فرهنگ مشابهی باشند افزایش می یابد. وقتی دو تامین کننده از دو فرهنگ گوناگون در حال رقابت با یکدیگر باشند احتمال موفقیت ان تامین کننده که فرهنگ مشابهی با فرهنگ کشور خریدار دارد بیشتر است.(درهنگام استفاده از سیستم IT ) نتیجه 6 : تفاوت های فرهنگی بر روی نقش IT روی جهانی سازی تاثیر می گذارد هرچه تفاوت فرهنگی کمتر باد تاثیر IT بر روی جهانی سازی رفتار خرید کسب و کار بیشتر می شود.

·         ثبات سیاسی

ثبات سیاسی به ثبات شرکت تامین کننده بر میگردد ثبات سیاسی به معنی ثبات سیاستهای دولت در مورد موضوعاتی نظیر صادرات سرمایه گذاری مستقیم خارجی و ... بدون توجه به نوع قدرت حاکم در دولت می باشد. برای مثال یک تغییر در رژیم حاکم در دولت به طور متفاوت بر روی سیاست سرمایه گذاری یا صادرات ممکن است تاثیر گذار باشد. برخی عوامل خارجی و بین المللی ممکن است بر ثبات سیاسی داخل کشورها تاثیر گذار باشد. برای مثال تروریسم جهانی جدیداً بازار جهانی و خرید بین المللی را دچار مشکل کرده است. به طور کلی ثبات سیاسی به عنوان قدم اول در شروع تجارت است. نتیجه 7 : ثبات سیاسی بر روی تاثیر IT بر جهانی سازی اثر گذار است. هرچه ثبات سیاسی در کشور تامین کننده بیشتر باشد تاثیر IT بر روی جهانی سازی رفتار خرید کسب و کار بیشتر و مثبت تر است.

جمع بندی

تغییرات شکل گرفته بر روی بازار تجارت (شرکت با شرکت) تحت تاثیر شدید توسعه فناوری اطلاعات موضوع بازنگری مجدد فرآیندهای کسب و کار و رفتار خرید کسب و کار را بسیار مهم و حیاتی کرده است. امروز خریدار و فروشنده می بایست از تاثیرات فناوری اطلاعات بر روی جنبه های مختلف رفتار خرید کسب و کار مطلع شوند.

مدل پیشنهادی

انبارداری سفارش گذاری مقدار سفارش گذاری اقتصادی و آنالیز ABC روشهای سنتی مورد استفاده برای کاهش ریسک در خرید می باشد خریدهای صنعتی همیشه دارای ریسک هستند به جز گروه C که خرید آنها روتین و تکراری بوده و می توان خرید انها را به کارمندان شرکت واگذار کرد.اقلام گروه C دسته ای هستند که اگرچه ممکن است مقدارشان در شرکت زیاد باشد اما دارای ارزش زیادی نیستند برای دپارتمان خرید اقلام A و B دارای اهمیت زیادی بوده و نیاز به مدیریت دارند و اگر تدارک این اقلام دچار مشکل شود کار سازمان با مشکل مواجه خواهد شد بنابراین در بحث مدیریت موجودی این در حقیقت اقلام A و B هستند که خرید آنها ریسک پذیر می باشد اگرچه ریسک این اقلام ممکن است با وجود تامین کنندگان و یا تدابیر دیگر کاهش یابد ولی هیچگاه این ریسک به اندازه اقلام نوع C کم نخواهد شد. از سوی دیگر سیستم JIT سعی دارد تا با کاهش موجودی هزینه ها را کاهش دهد سیستم JIT می بایست امکان عدم تامین به موقع توسط تامین کنندگان را تعریف و بررسی کند همچنین در این سیستم می بایست روابط با تامین کنندگان بسیار نزدیک باشد.به طور کلی ما ممکن است احساس کنیم که روش سنتی در برابر روش JIT از ریسک کمتری برخوردار است.

نتیجه 2 : میزان ریسک نقش استفاده از IT را در جهانی سازی متاثر می سازد به عبارت دیگر هرچه سطح ریسک پایین باشد استفاده از IT بیشتر است

·         قابلیت دیجیتالی کردن محصولات و خدمات

مراحل رشد اقتصادی برای فعالیتهای اقتصادی خریدار و فروشنده مهم است با وجودی که اکثر خریداران در کشورهای صنعتی هستند ولی با این حال در کشورهای کمتر توسعه یافته نیز خریداران یافت می شوند به عنوان مثال تلفنهای همراه به زیر ساختهای زیادی نیاز ندارند و لذا تمایل برای استفاده از انها در کشورهای کمتر توسعه یافته نیز زیاد است. در دنیای مجازی توزیع و حمل و نقل فیزیکی کالا همچنان یک مشکل و مانع می باد لذا محصولاتی که قابلیت دیجیتال شدن را دارند و نیاز به حمل و جا به جایی فیزیکی ندارند راحت تر می توانند به صورت جهانی خریداری شوند برای مثال نرم افزارها طرحهای مهندسی دانش پزشکی که امکان جا به جابب از طریق اینترنت را دارند راحت تر در بازار جهانی ارایه می شوند.

نتیجه 3 : قابلیت دیجیتال کردن محصولات و خدمات بر روی استفاده از IT در جهانی سازی تاثیر می گذارد هرچه قابلیت دیجیتالیزه کردن بالاتر باشد تاثیر IT بر جهانی سازی خرید کسب و کار بیشتر خواهد بود.

·         ماهیت فعالیت خرید

می توان فعالیتهای خرید را به سه دسته تقسیم کرد : اولین دسته عبارت است از خرید اولین مرتبه یک کالا این دسته خریدها فرصتهای بسیار مغتنمی می باشند زیرا این قابلیت را دارند که به خریدهای روتین و دایم تبدیل شوند. این دسته خریدها بیشترین تلاش را از طرف خریدار و فروشنده نیاز دارند زیرا طرفین می بایست نیازهای جدیدی را مرتفع کنند. دسته دوم ان گروهی هستند که به طور برخلاف گروه قبلی بسیار تکراری می باشند و معروف به خرید مجدد راحت می باشند این گروه عمده خریدهای سازمان را شامل می شوند. گروه سوم بین دو دسته قبلی قرار دارند نام این دسته خریدهای مجدد اصلاح شده است این گروه خریدها شامل فعالیت های خرید روتینی می باشند که دارای تغییرات و اصلاحاتی برای بهبود هستند این دسته خریدها ممکن است بارها دست خوش تغییراتی شوند که از سوی تامین کنندگان در قالب طرح های ابتکاری و ایجاد تقاضای جدید برای خریداران ایجاد می شود تا بتوانند خریداران را راضی نگه داشته و حفظ کنند. با وجودی که اسنترنت امکان ارتباطات سریع و راحت را مهیا کرده است با این حال نیاز به سیستمهای حمل و نقل انبارها جهت حمل و انبارش محصولات همچنان وجود دارد. در بازار تجاذت جهانی حمل و نقل هزینه های حمل داخلی و خارجی مدام در حال تغییر بوده و غیر قابل کنترل اند و هیچ خریداری بدون وجود یک سیستم پشتیبانی قوی تمایل به خریدار تامین کننده ای در آن سوی دنیا ندارد.در حال حاضر به دلیل وجود اینترنت ما شاهد آن هستیم که سیستم خرید سنتی در حال تغییر به سیستم آنلاین می باشد. بنابراین شرکتهایی مانند Max and Staple اهمیت می یابند. این شرکت از یک سیستم داخلی (طراحی شده توسط میکروسافت) استفاده می کند که از طریق آن کلیه کارمندان می توانند نسبت به خرید یک سری اقلام از نوع C (خرد) از اینترنت اقدام کنند در این سیستم دپارتمان خید لیست کلیه تامین کنندگان و قیمت های مورد تایید را اعلام می کند زمانی که یک کارمند نسبت به انتخاب و خرید یک کالا از طریق اینترنت اقدام می کند مدیر وی می تواند اطلاعات بیشتر را در مورد آن جنس از واحد خرید دریافت کند و در نهایت پرداخت پول از طریق واحد مالی انجام خواهد شد بنابراین از طریق شبکه داخلی شرکت کارمندان قادرند خریدهای خود را از اینترنت انجام دهند. این سیستم خرید به صورت غیر متمرکز طراحی شده است و این امکان را به کارمندان می دهد تا به صورت مستقیم خریدهای خود را انجام دهند. البته در مورد تجهیزات کاری مانند دستگاه فتوکپی بحث خدمات پس از فروش و قابلیت اطمینان محصول بر رفتار خرید تاثیر خواهد گذاشت. اگرچه فرموله کردن و تهیه لیستی از تامین کنندگان محصولات غیر روتین غیرممکن به نظر می آید اما در مورد خریدهای اولین بار و خرید مجدد اصلاح شده می توان از منابع جهانی استفاده کرد و از طریق اینترنت و ایمیل به تبادل بسیاری اطلاعات اقدام کرد. برای مثال نمونه های اولیه و آزمایشی مواد خام ترکیبات و یا تجهیزات را می توان به سرعت حمل و نقل کرد و یا اطلاعات آنها را ارسال کرد. نتیجه 4 : ماهیت فعالیت خرید اثر IT بر جهانی سازی رفتار خرید را بسیار متاثر می کند.تاثیر IT بر روی جهانی سازی در مورد خریدهای تکراری بسیار زیاد در مورد خریدهای اصلاح مجدد متوسط بوده و در مورد خریدهای برای اولین مرتبه کمترین تاثیر را دارد.

نقش فناوری اطلاعات در جهانی شدن رفتار خرید کسب و کار

فهرست مندرجات

·         ۱ مقدمه

·         ۲ فناوری اطلاعات و بازاریابی کسب و کار

·         ۳ مدل پیشنهادی

·         ۴ عناصر مدل

·         ۵ تاثیر فناوری اطلاعات در بازار تجارت جهانی

·         ۶ جهانی شدن رفتار خرید

·         ۷ متغیرهای تاثیرگذار

·         ۸ عوامل تاثیر گذار جهانی (محیطی)

·         ۹ جمع بندی

·         ۱۰ منابع

مقدمه

امروزه صاحب نظران بر این باورند که پیشرفت در فناوری اطلاعات موجب ایجاد تغییرات بسیاری و به طور کلی در رفتار خرید شده است. اگرچه این تاثیرات در مورد همه خریداران و مصرف کنندگان صدق می کند اما تاثیر پیشرفت های فناوری اطلاعات بر روی رفتار خرید افراد با تاثیر آن برروی رفتار خرید شرکتهای تجاری متفاوت بوده است. با ظهور تغییرات فناوری در تجارت الکترونیک در دهه اخیر نقش فناوری اطلاعات برای همگان از جمله مدیران شرکتهای تجاری مشخص شده است اگرچه دانش مدیران ممکن است به اندازه دانشگاهیان و محققانی که در این زمینه کار تحقیقاتی انجام داده اند نباشد. موانع تجارت ، مشکلات ارتباطات ، شتیبانی و ترابری از جمله موانعی هستند که بر سر راه جهانی شدن خریدهای کسب و کار وجود دارند. با این توضیحات ، این نوشتار بر ان است تا به منظور درک بهتر مفهوم خرید جهانی در کسب و کار به نقش و جایگاه فناوری اطلاعات بپردازد. در حال حاضر شرکتهایی که از فناوری اطلاعات در فرآیندهای کسب و کار خود بهره می برند به صورت یک طیف گسترده می باشند که در یک سوی آن شرکتهایی همانند Dell هستند که از وب و مدیریت زنجیره تامین به طور کامل بهره می برند و در سوی دیگر این طیف یک شرکت کوچک کامپیوتری در استرالیا است که کار مونتاژ قطعات را با استفاده از ماشین آلات ساده و ارزان قیمت انجام می دهد. بعضی از شرکتها از ایمیل و کامپیوتر و شبکه اینترنت استفاده می کنند در حالی که بعضی دیگر تلفنی یا به صور ت حضوری با تامین کنندگان خود در ارتباط هستند این مقاله ضمن بررسی این طیف گسترده از فناوری های مختلف در فرایندهای کسب و کار به اثرات مقوله اطلاعات یر روی جهانی شدن رفتار خرید می پردازد. به این منظور می بایست نقش فناوری اطلاعات در جهانی شدن خرید کسب و کار از طریق بررسی سه موضوع زیر انجام گیرد : الف) رفتار خرید کسب و کار ، روند فناوری و جریان جهانی شدن ب) بررسی متغیرهای تاثیرگذار ج) بررسی موضوعاتی شامل رفتار مصرف کننده ، اقتصاد ، رفتار سازمان ، انطباق تکنولوژی کسب و کار بین الملل و...

فناوری اطلاعات و بازاریابی کسب و کار

تفاوت های بسیاری بین بازارهای کسب و کار مربوط به مصرف کنندگان حقیقی با بازارهای کسب و کار مربوط به مصرف کنندگان حقوقی (شرکتهای تجاری) وجود دارد که از این جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد :

·         در ارتباط با مصرف کنندگان حقوقی کالاها و خدمات برای مصارف شخصی خریداری نمی شوند.

·         مصرف کنندگان حقوقی تمایل به داشتن حجم معینی از خرید و فروش را دارند.

·         در ارتباط با مصرف کنندگان حقوقی خریدار و فروشنده تمایل دارند که با یکدیگر ارتباط داشته و این ارتباط آنها تداوم داشته باشد.

رابطه بین خریدار و فروشنده در کسب و کار زمانی که هر دو شرکت باشند به یکی از دو صورت زیر می باشد :

·         اینترنت

·         نوعی از شبکه تبادل اطلاعات مانند EDI

سازمانها از طریق منابع انسانی بر یکدیگر تاثیر می گذارند اینترنت روش جدیدی را برای ارتباط نیروهای انسانی شرکتها فراهم اورده است لذا قابلیت جدیدی جهت بازاریابی کسب و کار و ارتباطات تجاری شرکتها با یکدیگر می باشد. همان طور که توسعه سیستمهای برنامه ریزی منابع شرکت (ERP ) تغییرات چشم گیری را در مدیریت شرکتها ایجاد کرده است اینترنت نیز تعاملات و مبادلات بین شرکتها را دچار دگرگونی و تغییرات اساسی کرده است.

نقش فناورى هاى ارتباطى در پیشرفت کشور

توسعه دانش و اطلاعات، وضعیت جدیدى را در دنیا به وجود آورده است و صاحبنظران و اندیشمندان، آن را با انقلاب اطلاعات از تحولات پیشین صنعتى متمایز ساخته اند. کارو لوکس، استاد دانشگاه تهران و از هموطنان ارمنى ما اعتقاد دارد که انقلاب جدید تکنولوژیکى، فرصت هاى بى شمارى را فراروى کشورهاى در حال توسعه و از جمله ایران گذاشته است تا عقب ماندگى صنعتى خود را جبران کنند. دکتر لوکس بر این نکته تأکید دارد که بهره گیرى از تکنولوژى هاى جدید، الزامات خاصى را طلب مى کند.
او در عین حال، برگردان «فناورى» را ترجمه مناسبى براى «تکنولوژى» نمى داند از این نظر، اصطلاح «فن شناسى» را به کار مى برد. گفت وگو با این استاد دانشگاه در پى مى آید.
اگر اجازه بدهید نخست این سؤال را بپرسم که چه انگیزه اى باعث شد شما در کنار حوزه تخصصى برق و کامپیوتر، به فعالیت هاى دیگرى در حوزه هاى آموزش، خلاقیت و در مجموع مسائلى که به توسعه مرتبط است روى بیاورید؟
در واقع، تخصص اصلى من مهندسى کنترل سیستم است. یعنى تخصصى که بیشتر به متدولوژى کار دارد تا به حوزه هاى کاربردى. همانقدر مى شود یک سیستم مهندسى را مورد کنترل قرار داد که یک سیستم اجتماعى و اقتصادى مورد کنترل قرار گیرد. آن متدولوژى که تخصص من هست در حوزه هاى مختلف مورد استفاده قرار مى گیرد.
در مورد شخص خودم، علایق میان رشته اى در من قوى بود و محیط هاى درس خواندن و فعالیت کارى ام هم این را تشویق مى کرد. من فارغ التحصیل دانشکده فنى دانشگاه تهران هستم و در دانشگاه کالیفرنیا - برکلى تحصیلاتم را تا مقطع دکترا ادامه دادم. در هر دوى این دانشگاه ها، رشته ما به صورت طیف وسیع تعبیر مى شد و همکاران من در دانشگاه تهران هم، طیف وسیعى از علایق دارند و من تنها فردى نیستم که به صورت میان رشته اى، تحقیقاتم را در حوزه هاى مختلف دنبال مى کنم. بنابراین هم به صورت فردى این انگیزه وجود داشت و هم در محیط کارى، فضا براى اتخاذ چنین رویکردى، مناسب بود. به اینها باید یک عامل سومى اضافه کنم و آن، همکارى با همسرم است که در دپارتمان انسان شناسى دانشکده علوم اجتماعى دانشگاه تهران تدریس مى کند و بسیارى از مقالات علمى که در کنفرانس هاى مختلف ارائه دادیم با همکارى یکدیگر نوشته شده اند.
در محیط دانشگاهى، این رویکرد میان رشته اى به چه نحو تقویت شد؟
بعضى از دانشکده هاى فنى دانشگاه ها روى جنبه فنى یک رشته تحصیلى تأکید مى کنند. اما دانشگاه تهران و دانشگاه کالیفرنیا دانشگاه هایى هستند که طیف وسیع عمل مى کنند. به این صورت که دانشجو علاوه بر رشته اصلى تحصیلى، باید رشته اى دیگر هم براى خودش تعریف کند. رشته اصلى من، مهندسى کنترل سیستم ها و دو رشته فرعى «اقتصاد مالى» و «آمار و ارتباطات» است. اما به تدریج در حوزه هاى دیگرى مثل آموزش هم فعالیت هایى انجام دادم و سالیان سال است که در دانشگاه به تحقیق و تدریس مشغول هستم. من متخصص مهندسى کنترل هستم ولى این مهندسى کنترل را با کار در یک کارخانه به کار نبسته ام. آموزش، علاوه بر جنبه تجربى که شامل تدریس مى شود، یک جنبه تخصصى هم دارد و ما به آموزش به عنوان سیستم نگاه مى کنیم.
شما به عنوان یکى از سخنرانان ایرانى کنفرانس «مدیریت دانش، آموزش الکترونیکى و ارتباطات» با ارائه مقاله اى حضور داشته اید. در آنجا چه مباحثى مطرح شده است؟
مقاله اى که ارائه شد با عنوان اصلى «فن شناسى اطلاعات و توسعه جهانى - محلى» و با تیتر فرعى «نقشه راه براى رویکردهاى ابتکارى به آموزش و مدیریت دانسته» با کمک همسرم تهیه و تنظیم شده است.
اصولاً فن شناسى اطلاعات، تحول زیادى در آموزش ایجاد کرده است. برخى از امکانات جدیدى که فن شناسى اطلاعات عرضه مى کند، یکى این است که ارتباط بین «یاددهنده» و «یادگیرنده» را تغییر مى دهد. دیگر لزومى ندارد که آموزش و یادگیرى در یک مکان و همزمان صورت بگیرد. از طریق فن شناسى اطلاعات مى توانیم یادگیرى الکترونیک، یادگیرى از راه دور، یادگیرى غیرهمزمان و انواع روش هاى یادگیرى را به اجرا دربیاوریم و مشکلات مکانى و زمانى را از میان برداریم.
علاوه بر این موارد، امکاناتى مثل موتورهاى جست وجو، کتابخانه هاى الکترونیک، دادکاوى و ابزارهاى اکتشاف معرفت در اختیار محققان است و آنها مى توانند به سرعت منابع موردنیاز و سوابق کارهاى انجام شده را مطالعه کنند. در گذشته، چنین امکاناتى در اختیار هیچ محققى نبود.
وجود این امکانات موجب ارتقاى کیفیت آموزش مى شود و به همین دلیل ما باید از این ابزارها، امکانات و وسایل استفاده کنیم. اما حرف من این است که این استفاده باید توأم با ابتکار باشد. اگر این نوع استفاده با ابتکار همراه باشد، آموزش هم متحول مى شود. چون فلسفه هاى حاکم بر آموزش و نحوه استفاده از این وسایل و فنون تغییر پیدا مى کند. وقتى ما از فن شناسى اطلاعات استفاده مى کنیم، دیگر لزومى ندارد به شیوه سنتى و مرسوم بیاییم آموزش هاى لازم را ارائه دهیم. ما هنگامى که مشکل هم مکانى و همزمانى نداریم، نیازى نیست که فرضاً ۴۰ نفر در یک ساعت و زمان معین آموزش ببینند و در واقع آنها زمان خود را با زمان یک نفر که یاددهنده است، تنظیم بکنند. در روش جدید، هر موقعى که حداکثر آمادگى براى یاد گرفتن توسط یک نفر به وجود بیاید، او مى تواند شروع به یادگیرى کند. اگر در کلاس هاى حضورى، یک استاد به ۴۰ یا ۵۰ نفر درس مى دهد، این رابطه مى تواند عوض شود و اقتصاد یادگیرى تغییر پیدا کند و یک نفر بتواند از معلومات و آگاهى ۳۰ یا۴۰ استاد بهره مند شود.
بنابراین آموزش، بیشتر مى تواند یادگیرنده محور باشد تا اینکه به برنامه محورى توجه شود. به تدریج، ما به سمت مدل هایى مى رویم که نیازهاى یادگیرنده، تعیین کننده اصلى است و نه اینکه یک برنامه از پیش تعیین شده محتواى مطلب یادگیرى را تعیین کند. ضمناً نقش معلم هم دچار تحول مى شود